Śmiertelność prosiąt stanowi jedno z najpoważniejszych wyzwań w produkcji trzody chlewnej, wpływając nie tylko na efektywność ekonomiczną hodowli, ale również na dobrostan zwierząt. Wysoki poziom strat wśród nowo narodzonych prosiąt jest wynikiem wielu czynników, takich jak niewłaściwe warunki środowiskowe, problemy zdrowotne, niedobory żywieniowe czy błędy w zarządzaniu stadem. Prosięta są szczególnie narażone na stres związany z porodem, adaptacją do nowego środowiska oraz konkurencją o dostęp do pokarmu, co sprawia, że ich odporność i zdolność do przetrwania są na początkowym etapie życia ograniczone. Aby skutecznie zmniejszyć śmiertelność prosiąt, niezbędne jest wdrożenie kompleksowych działań obejmujących poprawę warunków porodowych, zapewnienie odpowiedniej opieki okołoporodowej, optymalizację żywienia loch oraz wczesne wykrywanie i leczenie chorób.

Znaczenie szybkiej interwencji podczas porodu

Znaczenie szybkiej interwencji podczas porodu jest kluczowe w procesie odchowu prosiąt. Szybka interwencja może w znaczny sposób zmniejszyć śmiertelność okołoporodową i zwiększyć przeżywalność nowonarodzonych prosiąt. Przygotowanie do porodu musi obejmować dokładny monitoring stanu lochy oraz gotowość do działania w każdej chwili. Gdy tylko zaczyna się poród, personel powinien być obecny, aby móc natychmiast reagować na ewentualne problemy.

Interwencja podczas porodu może obejmować wsparcie lochy, na przykład poprzez odpowiednią korektę pozycji prosiąt. W sytuacji, gdy pojawiają się problemy z naturalnym porodem, pomoc może polegać na delikatnym przeciągnięciu każdego prosięcia, aby nieprzerwanie utrzymać płynność procesu.

Pierwsze chwile prosiąt - oczyszczenie i oddech

Zaraz po porodzie prosięta często wymagają natychmiastowego oczyszczenia, zwłaszcza z błon płodowych, śluzu oraz ewentualnych wydzielin, które mogą utrudniać swobodne oddychanie. Naturalnie, sam proces porodu i ruch matki powinien wspomagać usunięcie tych przeszkód, jednak w praktyce często konieczna jest ingerencja hodowcy, szczególnie w przypadku dużych miotów lub problemów okołoporodowych. Oczyszczenie nosa i ust prosiąt pozwala na usunięcie śluzu i zanieczyszczeń, co jest kluczowe dla rozpoczęcia prawidłowego oddychania. Niedrożność dróg oddechowych może prowadzić do niedotlenienia, co w konsekwencji zagraża życiu nowo narodzonego prosięcia.

Po oczyszczeniu istotne jest również wsparcie naturalnego oddechu, które można wspomóc delikatnym masowaniem klatki piersiowej lub lekkim potrząsaniem, co stymuluje pracę płuc i poprawia wentylację. Bardzo ważne jest, aby takie działania przeprowadzać ostrożnie i z wyczuciem, by nie wywołać u prosiąt dodatkowego stresu lub urazów.

Prawidłowe odcięcie pępowiny i jego znaczenie

Pępowina stanowi fizjologiczną „łączność” między matką a potomkiem podczas ciąży, umożliwiając wymianę składników odżywczych oraz tlenu, a po narodzinach pełni rolę kanału, przez który dziecko otrzymuje krew i odprowadza produkty przemiany materii. Natychmiast po porodzie, gdy zwierzę zaczyna samodzielnie oddychać i pobierać pokarm, pępowina traci swoje funkcje i wymaga prawidłowego przecięcia, które musi być przeprowadzone w sposób sterylny i precyzyjny, by zapobiec krwotokom, infekcjom oraz innym powikłaniom. Nieprawidłowe odcięcie pępowiny, takie jak zbyt późne odcięcie, nierówne przecięcie czy brak odpowiedniej dezynfekcji, może prowadzić do powstania zakażeń, stanu zapalnego, a nawet sepsy, które znacznie zwiększają ryzyko śmiertelności noworodków i wpływają negatywnie na ich dalszy rozwój.

Ważne jest, aby pępowina została odcięta w odpowiednim momencie, zwykle po naturalnym ustaniu krążenia w pępowinie, ale niezwłocznie po porodzie, przy zastosowaniu sterylnych narzędzi i materiałów dezynfekcyjnych, co minimalizuje ryzyko przenikania drobnoustrojów chorobotwórczych. Ponadto, prawidłowe odcięcie powinno być wykonane w taki sposób, by pozostawić odpowiednią długość kikuta pępowiny, co ułatwia późniejszą obserwację gojenia i zapobiega urazom mechanicznym.

Odpowiednia temperatura w kojcach

Nowonarodzone prosięta są szczególnie narażone na hipotermię, ponieważ ich systemy termoregulacyjne nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Aby uniknąć hipotermii, kojce muszą być odpowiednio ogrzewane, co pozwala na utrzymanie stałej, optymalnej temperatury otoczenia. Idealna temperatura w kojcach to około 30-32 stopni Celsjusza, co zapewnia prosiętom bezpieczne i komfortowe warunki do wzrostu.


Hipotermia może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, dlatego istotne jest monitorowanie temperatury i dostosowywanie jej do potrzeb prosiąt. Można to osiągnąć poprzez instalację systemów ogrzewania podłogowego lub lamp grzewczych, które zapewniają równomierne rozprowadzenie ciepła.

Rola siary w żywieniu nowonarodzonych prosiąt

Rola siary, czyli kolostrum, w żywieniu prosiąt jest nie do przecenienia. Jest to pierwsze mleko, które locha produkuje tuż po porodzie i które jest niezbędne dla noworodków. Kolostrum dostarcza prosiętom nie tylko podstawowych składników odżywczych, ale przede wszystkim przeciwciał, które wzmacniają ich system odpornościowy. Odpowiednie zarządzanie miotem, aby każde prosię miało dostęp do siary, jest kluczowe w pierwszych godzinach życia. Siara zawiera białka immunoglobulinowe, które pomagają ochronić prosięta przed infekcjami i wspierają ich zdrowy rozwój. W sytuacjach, gdy nie każde prosię ma dostęp do siary, należy rozważyć alternatywne metody karmienia, takie jak stosowanie preparatów zastępczych.


W przypadku braku naturalnego dostępu do kolostrum, istotne jest szybkie działanie, by prosięta mogły nabyć niezbędne odporności. Można stosować tzw. banki siary, które umożliwiają przechowywanie i późniejsze wykorzystanie kolostrum. Ważne jest regularne monitorowanie, czy każde prosię otrzymuje wystarczającą ilość siary, zwłaszcza w ciągu pierwszych 24 godzin życia.

Zmniejszenie śmiertelności prosiąt - o czym jeszcze należy pamiętać?

Zapobieganie niedotlenieniu prosiąt podczas porodu może prowadzić do osłabienia noworodków i zwiększać ryzyko ich śmierci. Niedotlenienie jest częstą przyczyną problemów w pierwszych godzinach życia, dlatego ważne jest zapewnienie odpowiednich warunków porodowych oraz szybkiej i skutecznej pomocy przy trudnych porodach.

Kolejnym istotnym aspektem jest unikanie miażdżenia prosiąt przez lochę, które jest jedną z najczęstszych przyczyn śmiertelności w pierwszych dniach życia. Odpowiednia organizacja przestrzeni w porodówce, zastosowanie kojców ochronnych oraz kontrola zachowań lochy pomagają ograniczyć ryzyko urazów mechanicznych u prosiąt. Ważna jest także właściwa higiena porodówki, ponieważ czyste i dobrze przygotowane środowisko zmniejsza ryzyko infekcji, które są jedną z głównych przyczyn zgonów wśród młodych prosiąt.

Bioasekuracja w chlewni odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych, które mogą znacznie obniżyć przeżywalność prosiąt. Wdrożenie ścisłych procedur higienicznych, ograniczenie dostępu osób postronnych oraz regularna dezynfekcja pomieszczeń to podstawowe działania w ramach bioasekuracji. Równie ważna jest wentylacja chlewni, która zapewnia odpowiednią cyrkulację powietrza i ogranicza gromadzenie się szkodliwych gazów, takich jak amoniak, co poprawia komfort i zdrowie zwierząt.

Żywienie prosiąt oraz suplementacja loch stanowią kolejne istotne elementy profilaktyki śmiertelności. Prosięta potrzebują wysokiej jakości siary, bogatej w immunoglobuliny, która wzmacnia ich odporność na choroby. Właściwe żywienie loch w okresie okołoporodowym i laktacji wpływa bezpośrednio na jakość siary oraz kondycję prosiąt. Suplementacja witaminowa i mineralna loch może dodatkowo wspierać zdrowie potomstwa i zmniejszać ryzyko powikłań.

Szczepienia prosiąt przeciwko najważniejszym chorobom zakaźnym są nieodzownym elementem prewencji chorób i mają bezpośredni wpływ na obniżenie śmiertelności. Program szczepień powinien być dostosowany do specyfiki stada oraz zagrożeń epidemiologicznych w danym regionie, co pozwala skutecznie chronić młode zwierzęta przed infekcjami.